Son yıllarda popülerliği gittikçe artan Formula 1’de dünyanın farklı yerlerinde yaygınlaşıyor. F1’de yapılan yarışların, farklı etkinliklerin artışı ile beraber birçok kişiye güzel bir seyir zevki sunmasına rağmen iklim değişikliğine olan etkisi de sorgulanıyor. Son zamanlarda F1 tarafından yarışlarda ortaya çıkan karbon salınımının azaltılmasına yönelik bazı maddeler duyurulurken kamuoyu tarafından bu kararlar sorgulanmakta. Dünya basınındaki ortak görüş; öne sürülen çözümlerin iklim değişikliğine karşı mücadeleden çok bir “greenwashing” yani kamuoyuna F1 çevreci bir yönelimdeymiş gibi göstermekten ibaret olması.
Öncelikle F1 tarafından duyurulan, 2030 Net-0 yolunda uygulanması planlanan bazı maddeler şu şekilde sıralanabilir: Güneş panelleri, biyoyakıtlar gibi alternatif enerji kaynakları kullanarak daha fazla etkinlik düzenlemek, yarış sonrası artan yiyeceklerin toplandığı organizasyonlar düzenlemek, yarışlara ulaşımda toplu taşımayı desteklemek, etkinliklerde tek kullanımlık plastik kullanımını azaltmak.
Bu maddeler dışında çok daha önemli bir konu, F1’in 2026’ya kadar yarışlarda kullanmaya başlamayı düşündüğü geliştirilmiş yakıtlara dair yaptığı açıklama. F1, kendi resmi sitesindeki üç dakikalık video ile sentetik yakıtın tanıtımı yaptı. Bu sentetik yakıtlarda hammadde olarak biyokütle ya da havadaki karbondioksit kullanılıyor. Hammaddenin bir dizi kimyasal işlemden geçirilmesi ve hidrokarbonlarla birleştirilmesinin ardından hibrit motoru çalıştırmak için gereken yakıt hazırlanmış oluyor. Bu yakıtın arabada kullanılması ile havaya salınan karbon sayesinde yakıtı oluşturmak için biyokütleden ya da havadan elde edilen karbon teorik olarak aynı miktarda olduğu için bu yakıt “karbon nötral”, yani sera gazını ne arttıran ne de azaltan etkiye sahip bir yakıt olarak öne çıkarılıyor.
Bu yakıtın en önemli özelliği kullanımı için arabaların motorlarında neredeyse hiç modifikasyona gerek olmaması. Yani eğer F1’in tanıttığı bu yakıt yaygınlaştırılırsa dizel veya benzinle çalışan arabalar bu yakıtla kullanılabilir ve böylece normalde fosil yakıt kullanımı ile sera gazı salınımı yapan geleneksel araba motorları da çevreci hale getirilebilir.
Fakat basın tarafı
ndan öne sürülen görüş, F1’in sponsorları ve organizatörlerinin alternatif yakıtlar yerine halen fosil yakıtların kullanımının devam ettirilmesinin insanlara çevreci bir görünüm kazandırılarak aktarılmak istendiği yönünde. Aynı zamanda F1 yarışlarından ortaya çıkan karbon emisyonları sadece yarışların içindeki karbon salınımından kaynaklanmıyor. Dünyanın farklı farklı yerlerinde düzenlenen F1 yarışları için organizatörlerin, yarışmacı takımların, seyircilerin yaptığı uçak yolculukların yarışmada ortaya çıkana göre çok daha fazla karbon ayak izine sahip olduğu tespit edildi. F1 gerçekten de çevre yararına bir atılım yapmak istiyorsa buna da bir çözüm bulması gerektiği düşünülüyor.
Görüldüğü üzere F1’in çevreci atılımlarının bu sporu daha çevreci yapmak için mi yoksa F1 yarışlarını ve fosil yakıtların kullanımını “greenwashing” yapma ile teşvik etmek için yaptığı konusunda derin bir tartışma söz konusu. Bu konuda objektif bir değerlendirme yaparken bilemeyeceğimiz bir husus varsa o da F1’in gerçek niyetinin ne olduğu. F1’in yaptığı politikaların pozitif getirilerini değerlendirmeden bu politikaların bir “greenwashing”den ibaret olduğunu savunmak yanlış bir önyargı olabilir.
Bu noktada konuyu daha genel bir çerçeveye oturtmak için günümüz araba ve enerji sektörünün durumu bağlamında değerlendirme yapmak gerekiyor. Her ne kadar elektrikli arabalar, fosil yakıtların kullanımının azaltılmasında kilit rol oynayacak olsalar da dünyadaki arabaların halen birçoğunun fosil yakıtla çalıştığı, motorlarının bu tip yakıtlara uygun olduğu gerçeğini göz ardı etmemek gerekiyor. Yani alternatif enerjide ne kadar ileri gidersek gidelim, bu arabaların da emisyonlarını azaltmak sera gazı emisyonlarını gözle görülebilir bir şekilde azaltacaktır. Bu yüzden F1’in teşvik ettiği geliştirilmiş hibrit yakıtların iklim değişikliğine karşı önemli bir rol oynayabileceğini hesaba katmak, bu kararın önünde durmak yerine önerilen çözümün gerçek hayata geçirilmesi durumunda yaşanabilecek değişimleri göz önünde bulundurmak gerekiyor.
İklim değişikliği şu anda dünyanın en önemli, en hassas sorunlarından biri ve sadece geçici bir durumdan ibaret olmayıp dünyanın geleceğinde belirleyici rol oynayacak bir husus. Bu soruna karşı dünyanın ileri gelen şirketleri, organizasyonlarının elbette belli seviye duyarlılığı, bilinci vardır. Ayrıca yine bu şirketlerin öncelikli hedeflerinden biri ekonomik olarak en iyi kârı sağlamak olduğu için bu şirketlerin bazı uygulamaları “greenwashing” gibi gözükebilir, hatta bu uygulamalar gerçekten de “greenwashing” olabilir. Zaten iklim değişikliği artık birçok kişinin haberdar olduğu bir sorun olduğu için şirketlerin iklim değişikliğine karşın planlarını bir reklam aracı olarak kullanmaları oldukça doğaldır. Önemli olan yapılan bu çalışmaların iklim değişikliğiyle mücadeleye nasıl bir katkı sağlayacağıdır.
Kaynakça:
(2023, Nisan 24). WATCH: What are sustainable fuels, how are they made – and how could this affect you? F1 - The Official Home of Formula 1. https://www.formula1.com/en/latest/article.watch-what-are-sustainable-fuels-how-are-they-made-and-how-could-this affect.3LAM4ytiQpcFSEx8EKgWiS.html
Daley, F., & Simms, A. (2024, Şubat 21). Greenwashing Through Sport. DeSmog. https://www.desmog.com/2024/02/21/greenwashing-through-sport/
(2024, Şubat 23). F1’s greenwashing shows how sport is shirking climate responsibilities. IrishEVs. https://www.irishevs.com/f1-greenwashing-sport-climate
Comments