Portekiz Erken Genel Seçimlerini Sağ İttifak Kazandı

Portekiz’de üç yıl içinde gerçekleştirilen üçüncü erken seçimin sonuçlarına göre, mevcut azınlık hükümetini oluşturan iki sağcı partinin (Sosyal Demokrat Parti ile Demokratik ve Sosyal Merkez - Halk Partisi) bir araya geldiği Demokratik İttifak (AD) koalisyonu, oyların %32’sini alarak birinci oldu. Sosyalist parti %23 oy oranıyla ikinci sırada, Aşırı sağcı Chega partisi ise %22,56 oyla üçüncü oldu.

Cumhurbaşkanı Marcelo Rebelo de Sousa’nın, hükümeti kurma görevini AD lideri Montenegro’ya vermesi bekleniyor. Portekiz, son 10 yılda Bulgaristan’dan sonra en sık seçime giden AB ülkesi oldu. Seçim sonuçlarının ardından konuşan Başbakan Montenegro, halkın kendisini görevde görmek istediğini ifade ederek azınlık hükümeti kurmayı hedeflediklerini söyledi. Chega ile koalisyon yapmayacaklarını net bir şekilde dile getiren Montenegro, diğer partilere “sorumlu davranmaları” çağrısında bulundu.

İçişleri Bakanlığı’nın yayınladığı henüz resmi olmayan verilere göre yaklaşık bir yıldır ülkeyi yöneten Sosyal Demokrat Parti (PSD) ile Hristiyan Demokrat Parti (PP-CDS) ortaklığındaki AD, geçen yılki %28,85’lik oy oranını bu seçimde %32,1’e yükselterek sandalye sayısını 80’den 86’ya çıkardı. Ancak AD, seçimlerdeki 230 sandalyeli Ulusal Meclis’te çoğunluğu sağlayamadı.

Chega, seçimde merkez sol Sosyalist Parti (PS) ile aynı sayıda sandalye kazanarak parlamentoda 58 milletvekiliyle temsil hakkı elde etti. Bu başarı, 2019 yılında kurulan partinin sadece %1,3 olan oy oranını altı yıl içinde yaklaşık %23’e taşımasıyla mümkün oldu. Aşırı sağcı bu partinin yakaladığı büyük çıkış, seçimlerin en dikkat çeken gelişmelerinden biri oldu. Parti lideri Andre Ventura bu başarıyı, “Portekiz’de 50 yıllık iki partili düzeni sona erdirdik. Henüz seçimleri kazanamadık ama tarihi bir başarı elde ettik.” diye dile getirdi. Seçim sonuçlarında dikkat çeken bir başka gelişme de, Sosyalist Parti’nin (PS) oy kaybetmeye devam etmesi ve aşırı sağcı Chega’nın yükselerek ana muhalefet partisi konumuna yaklaşması oldu. PS, bir önceki seçimde aldığı %28’lik oy oranından %23’e gerileyerek 78 olan milletvekili sayısını 58’e düşürdü. Alınan ağır mağlubiyet sonrası, merkez sol Sosyalist Parti’nin lideri Pedro Nuno Santos istifa kararı aldığını açıkladı. Santos, ayrıca mevcut tablo için, “sol için zor ve sıkıntılı bir dönem” yorumunda bulundu.

Aşırı sol konumundaki Sol Blok (BE), beş olan sandalye sayısını bu seçimde bire düşürdü. Parti lideri Mariana Mortagua, alınan sonucu “büyük bir yenilgi” olarak nitelendirdi ve bu tabloyu değiştirmenin yollarını arayacaklarını ifade etti.

Bu erken seçim, bir yıl önce Mart 2024’te yapılan seçimleri takiben parlamentonun güvensizlik oyu sonucu hükümetin düşmesi üzerine gerçekleşti. Hükümete karşı güvensizlik oyu, özellikle muhalefet partileri Chega ve Komünist Parti (PCP) tarafından verilmişti. Bu talepler, Başbakan Luís Montenegro ve ailesine ait Spinumviva şirketi ile ilgili tartışmalar nedeniyle ortayı çıkmış ve Montenegro’nun, kamu ve siyasi görevlilerin uyması gereken çıkar çatışması kurallarını ihlal edip etmediği tartışma konusu olmuştu. Kendisi bu iddiaları reddetti ve PSD lideri olduktan sonra şirketin yönetimini eşine ve çocuklarına bıraktığını belirtti. Sosyalist Parti’nin Montenegro hakkında parlamento soruşturması açılmasına dair talebi reddedildi. 11 Mart 2025’te yapılan oylamada hükümetin güvenoyu alamaması üzerine Cumhurbaşkanı, 18 Mayıs 2025’te erken seçim kararı aldı.

Seçimde yaşanan siyasi belirsizliğin, Portekiz’in Avrupa Birliği’nin 22 milyar euro’yu aşan kalkınma fonlarını kullanma planlarını etkilemesi olası. Seçmenlerin yeniden sandığa gitmek zorunda kalmalarından duyduğu rahatsızlık, aşırı sağ Chega partisinin oylarını artırmasına zemin hazırladı. Chega, Avrupa’da yükselen popülizm dalgasının Portekiz’deki yansıması olarak geçen yılki seçim yaptığı büyük çıkışı bu seçimde de devam ettirmeyi başardı.

Şahika Derin Türüt tarafından editlendi.