Dünya/Uluslararası Kadınlar Günü
BM tanımına göre, Dünya Kadınlar Günü, “kadınların ulusal, etnik, dilsel, kültürel, ekonomik ya da siyasi ayrım gözetmeksizin başarılarının takdir edildiği bir gündür.”
Tarihçe
8 Mart’ın kökeni, New York’ta 1908 yılında yapılan ve 15. 000 kadının katıldığı ve uzun mesai süreleri ve düşük maaşlara tepki gösterdikleri protestoya dayanıyor. Protestoda kadınlar; daha kısa çalışma saatleri, daha yüksek maaş ve oy hakları talep ettiler.
1909’da Amerika Sosyalist Partisinin ilanı üzerine 28 Şubat “Ulusal Kadınlar Günü” olarak kutlandı. 1913’e kadar her yıl şubat’ın son pazar günü “Ulusal Kadınlar Günü” olarak kutlandı.
1910’da Danimarka’nın başkenti Kopenhag’da 2. Uluslarası Emekçi Kadınlar Konferansı toplandı. Almanya'daki Sosyal Demokrat Parti Kadın Bürosu Lideri Clara Zetkin, bu konferans sırasında “Uluslararası Kadınlar Günü” fikrini öne sürdü. 17 farklı ülkeden 100 kadın katılımcının oy birliğiyle bu fikir kabul edildi ve böylece “Uluslararası Kadınlar Günü” ortaya çıktı.
19 Mart 1911’de Avusturya, Danimarka, Almanya ve İsviçre’de ilk Uluslararası Kadınlar Günü faaliyetleri düzenlendi. 1 milyondan fazla insan bu etkinliklere katılarak cinsiyet eşitliğini ve kadın haklarını savundu.
1913-1914 yıllarında, Rusya’da da “Uluslararası Kadınlar Günü” kutlanmaya başlandı. 23 Şubat 1917’de Rusya'da kadınlar sokaklara çıktı ve ekmek ve barış için protesto gösterisi yaptılar. Hatta bu geniş çaplı protestolar Rusya’nın 1. Dünya Savaşı’ndan çekilmesine yol açtı.
O zamanlarda Rusya Avrupa’nın aksine miladi takvim yerine jülyen takvimi kullanıyordu. Yani, Rusya’da kadın hakları eylemlerinin başlangıcı jülyen takvimine göre 23 Şubat, Dünya’da daha yaygın kullanılan miladi takvimde 8 Mart’a denk geliyordu. Böylece, 8 Mart “Uluslararası Kadınlar Günü” olarak kararlaştırılmış oldu.
Birleşmiş Milletler (BM), 1975’te 8 Mart Dünya Kadınlar Günü’nü kabul etti ve 1977’de BM Genel Kurulu tarafından Dünya Kadınlar Günü ilan edildi.
BM, 1996’da Kadınlar Günü’nün ilk temasını açıkladı: “Geçmişi Kutlamak, Geleceği Planlamak”. Bu yıldan itibaren her yıl Kadınlar Günü için bir tema belirleniyor. 2024’ün teması da “Kadınlara yatırım yapın: İlerlemeyi hızlandırın” olarak duyuruldu.
2001’de Uluslararası Kadın Hakları Günü (IWD) internet sitesi açıldı. İnternet sitesinde her yıl belirlenen kampanya teması yayınlanıyor, kadınların başarılarına yer veriliyor, cinsiyete dayalı sorunlarla ilgili ve Kadın Hakları Günü ve etkinlikleriyle ilgili detaylı bilgiler yer alıyor.
2011, IWD etkinliklerinin 100. yıl dönümü olması açısından önemli bir yıldı. Dönemin ABD başkanı Barack Obama, Mart 2011’i “Kadınların Tarihi Ayı” ilan etmiş, Amerikalıları, kadınları ülkenin geçmişini şekillendiren göze çarpan başarılarını için tebrik etmeye davet etmişti. Dışişleri bakanı Hillary Clinton da "100 Kadın Girişimi: Uluslararası Değişimler Yoluyla Kadınları ve Kız Çocuklarını Güçlendirmek” adlı programı başlatmıştı.
Bu yılın kampanya teması ise “Kapsayıcılığa İlham Ver.”
IWD internet sitesi, bağışların tamamını Dünya Kız Rehberler ve Kız İzciler Birliği ve Catalyst gibi vakıflara aktarıyor.
8 Mart; Rusya ve Çin’in (Çin’de sadece kadınlara tatil) de içinde bulunduğu bir sürü ülkede resmi tatil statüsünde.
İnsanlar genellikle 8 Mart’ta kadınlara çiçek veya çikolata hediye ediyorlar hatta Dünya’daki çiçek satışlarının 8 Mart ve birkaç gün öncesinde yaklaşık iki kat arttığı düşünülüyor. Fakat hediye tercihlerinin kişiden kişiye farklılık göstereceğini unutmamak gerekiyor.
Bu yılın teması “Kadınlara yatırım yapın: İlerlemeyi hızlandırın” da toplumsal cinsiyet eşitliğine yönelik yatırımların artırılmasını teşvik ediyor.
BM’ye göre, 2030 yılına kadar “Toplumsal Cinsiyet Eşitliği”ne ulaşabilmek için yıllık 360 milyar dolar yatırım gerekiyor. Ancak güncel duruma bakıldığında BM verilerine göre, devlet yardımlarının yalnızca %5'i kadınlara ve kız çocuklarına yönelik şiddetle mücadeleye odaklanıyor ve bunun %0,2’sinden azı şiddetin önlenmesine yönelik yatırımlar. Ayrıca feminist organizasyonların resmi kalkınma yardımlarının sadece %0,13’ünü aldığı biliniyor.
Neden Kadınlar Gününe İhtiyacımız Var?
Sadece Türkiye’de 2024’ün iki ayında 71 kadın öldürüldü. Hatta 27 Şubat’ta 7 kadın öldürüldü ve üzücü bir rekor kırıldı.
Kadın Cinayetlerini Durduracağız Platformuna göre, 2023’te en az 403 kadın cinayete kurban gitti.
Hatırlamak gerekirse, Türkiye 2011’de imzaladığı ve 2012’de onayladığı "Kadınlara Yönelik Şiddet ve Aile İçi Şiddetin Önlenmesi ve Bunlarla Mücadeleye İlişkin Avrupa Konseyi Sözleşmesi” veya diğer adıyla “İstanbul Sözleşmesi”nden 2021 yılında geri çekilmişti.
Böylece toplumsal cinsiyet eşitliği ilkesini baz alan İstanbul Sözleşmesi’ni imzalayan ve onaylayan ilk ülke olan Türkiye, sözleşmeden çekilmişti. Temelde kadına karşı şiddeti önlemeyi ve kadın-erkek eşitliğini sağlamayı amaçlayan sözleşmenin feshi birçok protesto ve tepki doğurmuştu. Avrupalı bakanlar yaptıkları ortak açıklamada “19 Mart'ta Türk hükümeti anlaşmadan çekilme kararı aldı. Bu da bizi ciddi endişelendiriyor. Geri çekilme tehdidinin gerçeğe dönüşebildiğini gösterdi. Türkiye'den kararını yeniden gözden geçirmesini istiyoruz.” ifadelerini kullanmışlardı.
Kadınlar iş hayatında da birçok zorlukla karlı karşıya geliyor. Bu engellerin başında cinsiyete dayalı maaş farkı geliyor.
https://www.forbesindia.com/media/images/2023/Oct/img_219763_genderpaygaps.jpg
Öyle ki, Avrupa Birliği’nde kadınlar erkeklerden saat başı ortalama %12.7 daha az maaş alıyorlar.
ABD’de de ücretlerdeki cinsiyet eşitsizliği göze çarpıyor. Pew Araştırma Merkezine verileri 2022’de kadınların erkeklerin ortalama saatlik kazancının %82’sini kazandığını gözler önüne seriyor.
Kadınlar sağlık ve hizmet sektörünün %78’ini oluştururken kıdemli ve yüksek ücretli pozisyonlarda çalışanların yalnızca %25’i kadın.
Ek olarak BM verilerine göre, kadınlar erkeklere kıyasla ortalama 3 kat daha fazla ev işi yapıyorlar veya ücretsiz işlerde çalışıyorlar.
Dünya çapında, 10-14 yaşlarındaki kızlar erkeklere göre ev işleriyle zaman harcamaları iki kat daha olası.
Kadınlara karşı yapılan ayrımcılık daha ergenlik dönemlerinde ortaya çıkıyor.
Öyle ki, 15-19 yaş aralığında kızların yaklaşık üçte biri kadın sünnetine; 15-19 yaşlarındaki 20 kızdan biri de cinsel şiddete maruz kalıyor.
İran ve Afganistan gibi ülkelerde kadın olmak adeta bir suçmuş gibi görülüyor: Şeriatla yönetilen İran’da kabul edilen “Hicab ve İffet Yasası”, kadınların başörtüsü takmadıkları için 5-10 yıl hapis ve 3600-7300 dolar para cezasına çarptırılmasını meşru kılıyor.
Afganistan’da da kızların ortaokul ve üstü eğitim hakkı ellerinden alındı. Taliban yönetimi alır almaz kadınlara burka zorunluluğu getirmiş, kadınların yanında erkek olmadan uzun mesafe yolculuk yapmaları ve devlet kurumlarında çalışmalarını da yasaklamıştı.
Sonuç olarak, daha adil, eşitlikçi, barışçıl, insancıl ve kapsayıcı bir dünya yaratmak için cinsiyet eşitsizliği ve onunla bağlantılı problemlerin çözümlenmesi gerekiyor. Hal böyleyken; kadın erkek eşitsizliği ve kadınlar üzerindeki baskı ve kısıtlama bu kadar fazlayken “cinsiyet eşitsizliği” gibi küresel bir sorunu çözmek için de “Dünya Kadınlar Günü” gibi önemli günlerin önemi ve değeri bir kere daha anlaşılıyor.
Her alanda cinsiyet eşitliğinin hayal değil gerçek olduğu güzel günlere…
Kadınlar Günü’nüz kutlu olsun.
https://www.export.org.uk/media/qh5e5zf0/InternationalWomensDay2023.jpeg
Kaynakça:
“Afganistan’da Burka Zorunluluğu: ‘Bu Ülkede Kadın Olmak Bir Suç Gibi’ - BBC News Türkçe.” BBC News Türkçe, BBC News Türkçe, 13 May 2022, www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-61425501. Accessed 7 Mar. 2024.
“Dünya Kadınlar Günü: Türkiye’de Son Iki Ayda 71 Kadın Cinayeti Işlendi.” Euronews, Euronews.com, 7 Mar. 2024, tr.euronews.com/2024/03/07/8-mart-dunya-kadinlar-gunu-turkiyede-gecen-yil-403-son-iki-ayda-71-kadin-cinayeti-islendi. Accessed 7 Mar. 2024.
“Gender Equality Statistics - UNICEF DATA.” UNICEF DATA, 3 Jan. 2024, data.unicef.org/topic/gender/overview/. Accessed 7 Mar. 2024.
“Gender Pay Gap in U.S. Hasn’t Changed Much in Two Decades.” Pew Research Center, Mar. 2023, www.pewresearch.org/short-reads/2023/03/01/gender-pay-gap-facts/. Accessed 7 Mar. 2024.
Gritten, David. “Iran Hijab Bill: Women Face 10 Years in Jail for ‘Inappropriate’ Dress.” BBC News, BBC News, 20 Sept. 2023, www.bbc.com/news/world-middle-east-66863720. Accessed 7 Mar. 2024.
International Women's Day. “About International Women’s Day.” International Women’s Day, International Women’s Day, 2024, www.internationalwomensday.com/about. Accessed 7 Mar. 2024.
International Women's Day. “History of International Women’s Day.” International Women’s Day, International Women’s Day, 2024, www.internationalwomensday.com/Activity/15586/The-history-of-IWD#:~:text=A woman named Clara Zetkin,to press for their demands. Accessed 7 Mar. 2024.
“International Women’s Day Is a Celebration and Call to Action. Beware the Flowers and Candy.” AP News, AP News, 7 Mar. 2024, apnews.com/article/international-womens-day-demonstrations-2024-07e4cb6131641f103558944019839304#:~:text=International Women’s Day is observed,eventual withdrawal from the war. Accessed 7 Mar. 2024.
“International Women’s Day 2024.” Who.int, 2024, www.who.int/malta/events/item/2024/03/08/default-calendar/international-women-s-day-2024. Accessed 7 Mar. 2024.
Nations, United. “Background | International Women’s Day | United Nations.” United Nations, United Nations, 2024, www.un.org/en/observances/womens-day/background#:~:text=In 1975%2C during the International,March as International Women’s Day. Accessed 7 Mar. 2024.
Nations, United. “International Women’s Day | United Nations.” United Nations, United Nations, 2024, www.un.org/en/observances/womens-day. Accessed 7 Mar. 2024.
“Türkiye, İstanbul Sözleşmesi’nden Çekildi - BBC News Türkçe.” BBC News Türkçe, BBC News Türkçe, 20 Mar. 2021, www.bbc.com/turkce/haberler-turkiye-56465013. Accessed 7 Mar. 2024.
“8 Mart Dünya Kadınlar Günü: 1910’Dan Bugüne Neler Yaşandı, Kadın Hakları Ne Kadar Ilerledi? - BBC News Türkçe.” BBC News Türkçe, BBC News Türkçe, 6 Mar. 2024, www.bbc.com/turkce/articles/c06l8my778jo. Accessed 7 Mar. 2024.
“16 Avrupa Ülkesinden Türkiye’ye İstanbul Sözleşmesi Çağrısı: ‘Çekilme Kararını Gözden Geçirin’ - BBC News Türkçe.” BBC News Türkçe, BBC News Türkçe, 11 May 2021, www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-57069958. Accessed 7 Mar. 2024.
Comments